Print deze pagina
Regel uw zaken op tijd
Mensen met dementie kunnen na verloop van tijd hun zaken niet goed meer regelen. Hoe moet het dan met beslissingen over bijvoorbeeld zorg, financiën of een koophuis? Oud-notaris Arie van der Ree uit Den Helder geeft advies.
Voor belangrijke zaken moeten mensen in Nederland hun handtekening zetten. Bijvoorbeeld onder een niet-reanimeerverklaring of de verkoop van hun huis. Dementie maakt dat lastig. 'Mensen met dementie kunnen na verloop van tijd niet meer hun wil bepalen', zegt Arie van der Ree, spreker in het Alzheimercafé en sinds kort oud-notaris. 'Ze zijn wilsonbekwaam. Het beste is om vóór het zover is schriftelijk vast te leggen wie je voldoende vertrouwt om je zaken te regelen, bijvoorbeeld je partner, kind, broer of zus.'
De vertegenwoordiging van iemand met dementie kan verschillende vormen krijgen. Voor bijvoorbeeld bankzaken kan zij of hij een ander machtigen. Dit is feitelijk een volmacht zonder tussenkomst van de notaris. 'Daarbij bestaat het risicodat de volmacht niet wordt geaccepteerd. Er kunnen twijfels zijn of iemand wel zelf heeft getekend en wilsbekwaam is. Of de volmacht is onvoldoende duidelijk.'
Levenstestament
Het heeft daarom de voorkeur de volmacht te verlenen in een notariële akte. De notaris beoordeelt de identiteit en de wilsbekwaamheid van de volmachtgever en helpt de tekst op te stellen. De volmacht is uit te breiden tot een levenstestament. Daarin leg je allerlei belangrijke zaken vast. Wat moet er bijvoorbeeld gebeuren met je inboedel of je huis als je niet meer zelfstandig kunt wonen? Wat zijn je wensen rond medische behandeling en zorg?
Het verlenen van volmacht is een kwestie van vertrouwen. 'Niemand controleert de gevolmachtigde. Je kunt daarom twee gevolmachtigden aanwijzen die alleen gezamenlijk bevoegd zijn te handelen. Of vastleggen dat de gevolmachtigde verantwoording moet afleggen aan een daartoe aangewezen persoon, bijvoorbeeld maandelijks.'
Bewind en mentorschap
Als er geen afdoende volmacht is en iemand is wilsonbekwaam, kan een zogenaamd meerderjarigenbewind worden aangevraagd. De kantonrechter beoordeelt dan, meestal na een persoonlijk bezoek, of de aanvraag terecht is. Een bewindvoering gaat alleen over iemands goederen, de persoon blijft handelingsbekwaam. Doordat er geen publicatieplicht is, weten andere mensen niet altijd van het bewind en kunnen zij geen bezwaar maken. Wel controleert de kantonrechter het financieel beheer. Van der Ree: 'Grote meerwaarde ten opzichte van de volmacht is dat een bewindvoerder jaarlijks verantwoording moet afleggen aan de kantonrechter.'
Naast het meerderjarigenbewind bestaat er mentorschap, eveneens via de kantonrechter. Een mentor beslist over medische behandelingen, opname in een zorginstelling enzovoorts. Bewindvoering en mentorschap kunnen berusten bij één persoon, maar ook bij twee personen of een onafhankelijke instantie.
Ondercuratelestelling
De meest vergaande vorm is de ondercuratelestelling. Die betreft zowel de goederen als de persoon. De ondercuratelegestelde wordt handelingsonbekwaam. De uitspraak van de rechter hierover wordt openbaar gemaakt, als bescherming tegen kwaadwilligen die zich ten onrechte opwerpen als vertegenwoordiger. De curator moet zijn handelen doorgaans jaarlijks verantwoorden bij de kantonrechter. Ondercuratelestelling is een zware maatregel. Bij dementie kiezen mensen daarom meestal voor meerderjarigenbewind en/of mentorschap.
In alle gevallen is het advies van de oud-notaris: denk er op tijd over na. 'Het is belangrijk je zaken te regelen als je nog zorgvuldige beslissingen kunt nemen over je situatie. Houd een goede administratie bij die ook inzichtelijk is voor een naaste. Denk bijvoorbeeld ook na over de wijze van bewaren van inlogcodes die voor een gevolmachtigde of een bewindvoerder van belang kunnen zijn. Ook hier kan een notaris bij helpen.'
Meer weten?
Geriant kan u meer specifiek adviseren over de mogelijkheden in uw situatie. U kunt hierover in gesprek gaan met uw casemanager. Of ga naar een notaris voor een vrijblijvend, vaak gratis adviesgesprek.
Met dank aan Arjan Groet van Geriant.