Print deze pagina

Minder mantelzorg-stress met mindfulness

Mindfulness is een aandachtstraining die stress en depressieve gevoelens kan verminderen. Mantelzorgers kunnen daar baat bij hebben, zegt psycholoog en mindfulnesstrainer Tineke Dijk van Geriant.

Mantelzorgers van mensen met dementie hebben vaak zorgen en verdriet over hun situatie. Mindfulness kan helpen daarmee om te gaan, zegt GZ-psycholoog Tineke Dijk van Geriant. In een mindfulnesstraining leren mensen aandachtig stil te staan bij het moment. Aan de mindfulnesstrainingen die Dijk verzorgt doen regelmatig mantelzorgers mee.

Hoge golven

Hoe helpt mindfulness? 'Vergelijk problemen met hoge golven die je overspoelen. Hoe hard je ook probeert, golven houd je niet tegen. Mindfulness is als surfen. Daarmee overwin je de golven niet, maar leer je wel ermee om te gaan.' Volgens Dijk zijn zorgtaken van mantelzorgers behoorlijk intensief. 'Als iemand voortdurend een beroep op je doet, nemen stress en irritatie toe. De stress verergert zelfs als je vindt dat een situatie of gedachte er niet mag zijn.'

Milder denken

Mindfulness leert je af en toe stil te staan bij wat er is, in plaats van maar door te gaan op de automatische piloot. Dijk: 'Bijvoorbeeld door aan je lichaam te denken: hoe voelt het nu? Zijn mijn schouders stijf? Of: wat zijn mijn (negatieve) gedachtes, veroordeel ik mezelf? Bekritiseer ik de ander? Als je weet wat je voelt of denkt, kun je vervolgens bewust een keuze maken. Bijvoorbeeld even pauzeren, extra hulp inschakelen of zonder oordeel accepteren wat er is.'

Dat wringt

Een minder gespannen mantelzorger heeft volgens de psycholoog ook een positief effect op de omgeving. Zeker op mensen met dementie, omdat die uiterst gevoelig zijn voor spanning en sfeer. 'Ik weet dat stress ontstaat doordat mantelzorgers zoveel moeten doen. Hun tempo is hoog. Terwijl mensen met dementie juist steeds trager en in het moment leven. Dat wringt.'

Vertraag handelen

Door zelf ook te vertragen, maak je het contact met de ander eenvoudiger. 'Bijvoorbeeld: als je koffie zet, open met aandacht de koffiebus, word je bewust van het heerlijke aroma en zeg tegen de ander: "Ruik eens! Lekker hè?" Als de zon schijnt, ga naar buiten en vraag: "Voel jij de warmte ook op je arm?" Op dat moment ben je samen, ontspannen en beleef je bewust het hier en nu.'

Wat is mindfulness?

Mindfulness is een combinatie van Westerse psychologie en Oosterse meditatietechnieken. De officiële naam is Mindfulness based stress reduction (MBSR), in Nederland ook wel aandachttraining genoemd. Mindfulnesstrainer is geen beschermde titel. Psycholoog Tineke Dijk adviseert mensen om mindfulness te volgen bij goed opgeleide, erkende trainers. Opaandachtstraining.infostaan per provincie de namen van erkende docenten.

Een mindfulnesstraining bestaat uit acht bijeenkomsten en een stiltedag. De kosten variëren van € 350 tot € 500 (inclusief werkmap en geluidsmateriaal). Zorgverzekeraar Menzis vergoedt een mindfulnesstraining voor mantelzorgers die een aanvullend zorgpakket hebben.

Mindfulness in 10 stappen

1. Stop de automatische piloot.
2. Ervaar het huidige moment.
3. Wees je bewust van wat er binnen en buiten je plaatsvindt.
4. Wees je bewust van je lichaam. Wat voel je? Spanning? Pijn?
5. Ontdek je (negatieve) gedachtes en gevoelens.
6. Wat is je oordeel hierover?
7. Volg een aantal keren de ademhaling; in- en uit.
8. Wat ervaar je nu?
9. Doe de activiteit waarmee je bezig was dit keer met aandacht, rust en vriendelijkheid.
10. Deel wat je doet met de ander.